Diagnostyka raka jajnika
Wczesne rozpoznanie choroby nowotworowej jest jednym z istotnych czynników gwarantujących powodzenie terapii. Chociaż zdanie to brzmi jak truizm należy zaznaczyć, że diagnoza raka jajnika stawiana jest niestety późno. W ponad połowie przypadków (według niektórych danych danych nawet 70 proc.) choroba jest rozpoznawana w zaawansowanym stadium.
Problem jest o tyle poważny, że częstość występowania raka jajnika, w niektórych statystykach, plasuje się na piątym miejscu po raku piersi, jelita grubego, płuc i trzustki. Należy więc podkreślić czynniki ryzyka choroby – brak ciąż, endometrioza, stymulacja owulacji czy zespół LYNCH II i oczywiście nosicielstwo mutacji w genie BRCA1 oraz hiperestrogenizm. Dodatkowo, czynniki, na które mamy bezpośredni wpływ, jak np. palenie tytoniu i otyłość. Zaznaczyć należy również ochronny wpływ licznych ciąż, karmienia piersią, a także hormonalnej antykoncepcji.
Jeśli wyeliminujemy czynniki ryzyka powinniśmy zastanowić się co zrobić by ustrzec się przed rozpoznaniem choroby w stadium zaawansowanym. Najprościej byłoby odwiedzić ginekologa przynajmniej co 12 miesięcy. Do dentysty chodzimy przecież nie tylko wtedy gdy bolą zęby! Rozwijający się nowotwór jajnika również nie boli w początkowej fazie choroby.
Wprawdzie jajniki nie rzucają się w oczy jak ładny uśmiech ale by móc w ogóle się uśmiechać powinniśmy być zdrowi. Zaufajmy ginekologowi. Doktor w przypadku podjęcia jakichkolwiek podejrzeń zleci lub wykona samemu badanie USG tak przez powłoki brzuszne jak i przezpochwowe. Dodatkowo może zalecić badania obrazowe – tomografię komputerową, rezonans magnetyczny czy PET.
Wiele chorób pozwalają wykryć na wczesnym etapie badania laboratoryjne. Bywają one również użyteczne w ocenę ryzyka wystąpienia choroby. Typową analizą wykonywaną w laboratoriach genetycznych jest ocena genu BRCA1. Nosicielstwo mutacji zwiększa ryzyko tej choroby. Niestety nie ma cudownego markera laboratoryjnego, który odpowiedziałby na pytanie czy nasze dolegliwości spowodowane są rakiem jajnika, czy też inną chorobą. W diagnostyce laboratoryjnej użyteczne są badania:
CEA, CA 125, CA 19.9, a także HCG, LDH, estradiol oraz inhibina, HE4. HE4 i CA125 od niedawna wykorzystywane są łącznie tworząc tak zwany pakiet ROMA. Powinien on być analizowany w sposób spersonalizowany czyli odnoszony do konkretnej pacjentki. Konieczne jest określenie stanu hormonalnego (przed czy po menopauzie).
W chwili obecnej żaden z wymienionych parametrów nie daje 100% czułości i swoistości jednak właśnie ROMA daje nadzieję na wykorzystanie w diagnostyce wczesnych stanów raka jajnika. Pamiętać należy, że zarówno fałszywie ujemne jak i fałszywie dodatnie wyniki mogą pojawiać się u różnych pacjentek. Przecież i nowotwory jajnika są różnego rodzaju.
Dość przypomnieć, że ogólnie znany marker CA 125 może występować w podwyższonym stężeniu w przypadkach raka trzustki, płuc, czy jelita grubego. Może być również podwyższony w przypadkach niezłośliwych zmian jajnika, gruźlicy, a nawet niewydolności krążenia. Nie jest zalecany jako element skriningu.
Duże oczekiwania wzbudził marker nazywany HE4. Jest to marker z rodziny białek serwatkowych, którego stężenie rośnie z wiekiem, jest zależne od cyklu miesięcznego. Wartości podwyższone występują w przypadkach raka jajnika (niezłośliwe jedynie 1-2%), raka szyjki macicy trzustki czy żołądka. Obecnie również nie jest zalecany w formule badań przesiewowych. Wykorzystanie go w takie formie wymaga dalszych obserwacji. Połączenie obu markerów podnosi czułość i swoistość analizy.
Należy podkreślić znaczenie złożonej diagnostyki. Obejmuje one badanie podmiotowe (wywiad rodzinny, dolegliwości), badanie przedmiotowe z wykorzystaniem metod obrazowych oraz badania laboratoryjne. Czułość i swoistość takich analiz (RMI) wydaje się być na wysokim poziomie.
Jeśli jednak nie skontaktujemy się z naszym lekarzem jakakolwiek diagnostyka nie będzie możliwa. Nasze zdrowie w naszych rękach.
Dodatkowo, badania laboratoryjne są wysoce użyteczne w tak zwanej ogólnej ocenie stanu zdrowia. Morfologia krwi, badanie moczu, stężenie glukozy czy lipidogram to analizy, które wykonywane regularnie, pozwolą wykryć wczesne zmiany w naszym organizmie i umożliwią lekarzowi w odpowiednim momencie włączyć terapię.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.