Rozpoznanie białaczki przewlekłej
Jednym z pierwszych objawów białaczek przewlekłych jest nieprawidłowy wynik badania morfologii krwi obwodowej, w którym występuje zwiększona liczba białych krwinek (leukocytoza). Badanie białych krwinek najczęściej wykonywane jest w ramach badań profilaktycznych, a nieprawidłowy wynik odkrywany jest przypadkowo.
Jednak oprócz nieprawidłowego wyniku morfologii mogą wystąpić inne objawy, które mogą nasunąć podejrzenie, że możemy mieć do czynienia z białaczką, warto znać objawy, które mogą występować w obu chorobach, które mogą wskazywać na konieczność wykonania dalszych badań.
1. Objawy białaczki
W obu najczęstszych rodzajach białaczek przewlekłych mogą występować następujące objawy:
- Niezamierzony spadek masy ciała (o 10% w przeciągu pół roku);
- Gorączka, która nie ma związku z infekcją;
- Nadmierna potliwość w nocy;
- Osłabienie, męczliwość, znacznie utrudniająca codzienne funkcjonowanie;
- Spadek wydolności fizycznej;
- Uczucie pełności w jamie brzusznej – związane z powiększeniem śledziony.
2. Przewlekła białaczka szpikowa
W przewlekłej białaczce szpikowej często występują ponadto symptomy znacznej leukocytozy (zbyt wysoki poziom białych krwinek) i mogą to być np. objawy leukostazy. Leukostaza - zaburzenia przepływu krwi w najmniejszych naczyniach związane z dużą ilością leukocytów, co powoduje zwężenie światła naczynia skutkujące niedotlenieniem obszaru zaopatrywanego przez dane naczynie.
Do objawów tych należą:
- zaburzenia czynności układu nerwowego – na przykład zaburzenia świadomości;
- zaburzenia widzenia;
- bóle głowy;
- duszność;
- priapizm (bolesny wzwód prącia).
W przewlekłej białaczce szpikowej charakterystyczny jest wzrost liczby krwinek białych należących do linii tzw. granulocytów, w tym różnych ich młodych postaci. Bardzo często towarzyszy temu niedokrwistość (anemia) spowodowana wadliwą produkcją krwinek czerwonych, natomiast płytki krwi na ogół są prawidłowe lub jest ich zbyt wiele.
3. Białaczka limfocytowa
Objawy w przewlekłej białaczce limfocytowej wynikają często z zajęcia narządów:
- powiększenie węzłów chłonnych, najczęściej w okolicy szyi, pachy lub pachwiny – obecne u większości chorych;
- powiększenie śledziony;
- powiększenie wątroby;
- powiększenie migdałków.
W badaniach laboratoryjnych zaniepokoić powinna leukocytoza, czyli zwiększona ilość białych krwinek. W białaczce limfatycytowej dochodzi do zwiększenia jednego z rodzajów leukocytów – tzw. limfocytów, czyli występuje limfocytoza, zawsze > 5000/mm³. Obserwowana jest również niedokrwistość (czyli zmniejszenie liczby czerwonych krwinek) oraz małopłytkowość (czyli zmniejszenie liczby płytek krwi). Objawy te zwykle występują w bardziej zaawansowanych postaciach, gdy dochodzi do wyparcia linii, z których powstają krwinki w szpiku przez komórki nowotworowe.
4. Rozpoznanie białaczek przewlekłych
Gdy powyższe objawy wystąpią, warto diagnostykę rozszerzyć. Do rozpoznania białaczek przewlekłych zwykle wystarcza wnikliwe badanie krwi, choć zwykle pobierany jest też szpik.
Szpik pobiera się z okolicy mostka lub biodra. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym – po podaniu znieczulenia lekarz specjalną igłą wkłuwa się w kość, gdzie znajduje się szpik kostny i pobiera się próbkę. Samo nakłucie szpiku zwykle jest bezbolesne, pacjent może jednak samo pobranie odczuwać jako delikatne ssanie lub rozpieranie.
Podstawą do rozpoznania jest ocean rozmazu krwi lub szpiku pod mikroskopem. Oceniany jest dominujący rodzaj komórek i ich odsetek wśród wszystkich krwinek białych. Do ostatecznej diagnozy wymagane są jednak bardziej skomplikowane badania.
W przypadku przewlekłej białaczki limfocytowej zasadnicze znaczenie ma tzw. cytometria przepływowa – metoda pozwalająca na określenie, jakie białka znajdują się na powierzchni komórek i czy są typowe dla tej choroby. Niekiedy pobierany jest powiększony węzeł chłonny i poddawany podobnemu badaniu.
W przewlekłej białaczce szpikowej zasadnicze znaczenie mają badania genetyczne krwi lub szpiku: tzw. badanie cytogenetyczne lub molekularne. W chorobie tej wykrywają one obecność tzw. chromosomu Filadelfia.
Aby móc postawić rozpoznanie przewlekłej białączki limfocytowej, konieczne jest spełnienie kryteriów odnoszących się do liczby limfocytów w krwi i szpiku, oraz obecności określonych antygenów (białek) na komórkach. W rozpoznaniu różnicowym przewlekłej białaczki limfocytowej trzeba wziąć pod uwagę inne choroby hematologiczne wywodzące się z tej samej linii komórkowej, czyli tzw. chłoniaki, oraz infekcje wirusowe mogące przejściowo zwiększać liczbę limfocytów.
W rozpoznaniu różnicowym przewlekłej białaczki szpikowej należy wykluczyć:
- choroby hematologiczne przebiegające ze zwiększeniem komórek obojętnochłonnych (na przykład włóknienie szpiku, tzw. mielofibrozę),
- choroby przebiegające ze znacznym wzrostem leukocytów,
- zakażenia – bakteryjne zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- inne nowotwory – rak płuca, rak jajnika,
- leczenie glikokortykosteriodami,
- choroby przebiegające z nadpłytkowością.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.