Wazoaktywny polipeptyd jelitowy – funkcje i nieprawidłowości
Wazoaktywny polipeptyd jelitowy pobudza czynność wydzielniczą i motoryczną żołądka oraz jelit, a także wydzielanie soku trzustkowego i żółci. Jest wytwarzany przez komórki błony śluzowej przewodu pokarmowego. Badanie VIP jest pomocne w diagnostyce i różnicowaniu guzów hormonalnie czynnych przewodu pokarmowego oraz długotrwałych zaburzeń z biegunką i odwodnieniem. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest wazoaktywny polipeptyd jelitowy?
Wazoaktywny polipeptyd jelitowy (peptyd jelitowy, VIP, ang. vasoactive intestinal peptide), wyizolowany w 1970 roku przez Saida i Mutta, to hormon peptydowy, który składa się z 28 reszt aminokwasowych.
Znanych jest ponad 30 związków peptydowych, które można określić mianem hormonów przewodu pokarmowego. Rola niektórych z nich nie jest do końca wyjaśniona. Mechanizm działania peptydowych hormonów żołądkowo-jelitowych polega na wiązaniu ze swoistymi receptorami błonowymi.
VIP należy do nadrodziny glukagonu, do której zalicza się podobne pod względem budowy i działania peptydy, takie jak: glukagon, czynnik uwalniający hormon wzrostu (GHRH), peptyd histydyno-metioninowy, glukagonopodobny peptyd 1 i 2, glukozozależny polipeptyd insulinotropowy, przysadkowy peptyd aktywujący cyklazę adenylową (PACAP) i sekretynę.
Wazoaktywny polipeptyd jelitowy u człowieka jest produkowany w:
Jego wydzielanie stymulowane jest przez napływanie zakwaszonej treści pokarmowej z żołądka do dwunastnicy.
2. Funkcje wazoaktywnego polipeptydu jelitowego
Wazoaktywny polipeptyd jelitowy nie tylko reguluje funkcjonowanie układu pokarmowego. Jaka jest jego rola? Okazuje się, że:
- hamuje motorykę żołądka i wydzielanie soku żołądkowego, pepsyny i gastryny,
- rozszerza naczynia krwionośne krążenia obwodowego, trzewnego i wieńcowego oraz płucnego,
- wzmaga działanie hormonu cholecystokininy (to rodzina hormonów peptydowych działających w obrębie układu pokarmowego oraz ośrodkowego układu nerwowego), która pobudza wydzielanie soku jelitowego, soku trzustkowego oraz żółci,
- pobudza czynność wydzielniczą i motoryczną żołądka oraz jelit,
- pobudza komórki trzustki do wydzielania alkalicznego płynu o wysokiej zawartości jonów wodorowęglanowych (pobudza wydzielanie wody i wodorowęglanów przez trzustkę),
- wykazuje działanie bronchodylatacyjne (rozkurcza oskrzela) i zwiększa wentylację. Jest ważnym neurotransmiterem w układzie oddechowym,
- zmniejsza wchłanianie chlorków i wody przez jelito czcze i kręte,
- przyspiesza pasaż jelita powodując biegunkę,
- wzmaga uwalnianie insuliny, pobudza glikolizę, genolizę i lipolizę,
- odgrywa istotną rolę w modulacji funkcji układu immunologicznego, wykazuje silne działanie przeciwzapalne,
- powoduje obniżenie ciśnienia krwi,
- w układzie endokrynnym stymuluje wydzielanie hormonów przysadkowych (między innymi hormonu adrenokortykotropowego (ACTH), hormonu lutenizującego (LH), hormonu wzrostu (GH) i prolaktyny (PRL)) oraz pobudza oś podwzgórze-przysadka-nadnercza w mechanizmie działania centralnego i obwodowego.
Wydaje się, że VIP lub jego długodziałające analogi mogą odgrywać korzystną rolę w leczeniu chorób układu oddechowego.
3. Wskazania do badania VIP
Badanie poziomu wazoaktywnego polipeptydu jelitowego jest wskazane przy podejrzeniu zespołu Vernera-Morrisona (VIP-oma) w przebiegu guza hormonalnego przewodu pokarmowego. Ma to związek z tym, że w guzach endokrynnych oraz neuroendokrynnych dochodzi do zwiększonego wytwarzania i podwyższonego stężenia VIP w surowicy krwi.
Oznaczenie VIP w surowicy pozwala zróżnicować przewlekle występujące biegunki i zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej od zespołu Vernera-Morrisona.
Materiał do badania jest surowica. Przed pobraniem krwi z żyły łokciowej. Należy być na czczo, czyli nie jeść co najmniej 8 godzin. Norma VIP wynosi 20-53 ng/l. Badanie kosztuje około 200 zł.
4. Co to jest guz wydzielający wazoaktywny peptyd jelitowy?
Guz wydzielający wazoaktywny peptyd jelitowy, inaczej guz wydzielający VIP, VIP-oma czy zespół Vernera-Morrisona to rzadki guz neuroendokrynny, który wywodzi się z komórek autonomicznego układu nerwowego. Wydziela wazoaktywny peptyd jelitowy (VIP). W większości przypadków zlokalizowany jest w ogonie trzustki, rzadziej stwierdza się go w śródpiersiu, płucach, jelicie cienkim, nadnerczach czy przestrzeni zaotrzewnowej. W połowie przypadków jest guzem złośliwym, dającym przerzuty do wątroby.
Objawem choroby są silne i wodniste biegunki, odwodnienie, niedokwaśność żołądka oraz zaburzenia rytmu serca i astma, zaburzenia metabolizmu glukozy, okresowe zaczerwienienie twarzy, zahamowanie wydzielania kwasu żołądkowego. Usunięcie guza likwiduje te symptomy i dolegliwości.
Rozpoznanie choroby opiera się na stwierdzeniu zwiększonego stężenia VIP w surowicy oraz guza trzustki w badaniach obrazowych, w tym USG, TK lub RM jamy brzusznej. Podstawową metodą leczniczą jest leczenie operacyjne.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.