Terapia behawioralno-poznawcza – przebieg, wskazania, efekty i czas trwania
Terapia behawioralno-poznawcza to jedna z metod leczenia zaburzeń i problemów psychicznych, która charakteryzuje się najlepiej udowodnioną empirycznie skutecznością kliniczną. Wykorzystuje się ją m.in. w leczeniu chorób o podłożu depresyjnym i lękowym. Jakie są inne wskazania do terapii behawioralno-poznawczej? Na czym polega ta metoda postępowania terapeutycznego?
1. Co to jest terapia behawioralno-poznawcza?
Terapia behawioralno-poznawcza zwana także terapią kognitywno-behawioralną (cognitive-behavioral therapy – CBT), to jeden z nurtów psychoterapii, który wykorzystuje się w leczeniu zaburzeń psychicznych, trudności emocjonalnych oraz zachowań problematycznych. Metodę opracował amerykański psychiatra Aaron Beck na początku lat 60. XX wieku. Z czasem przeszła ona niemałą ewolucję.
Obecnie terapia behawioralno-poznawcza opiera się na założeniu, że zaburzenia zachowania wynikają z utrwalonych negatywnych reakcji, których pacjent nauczył się w ciągu życia. Tym samym zmiana sposobu myślenia pacjenta może pozytywnie wpłynąć na jego sposób postępowania i stan psychiki.
2. Jak wygląda terapia behawioralno-poznawcza?
W trakcie pracy psychoterapeuta wykorzystuje techniki, które pomagają pacjentom zidentyfikować wzorce myślenia i odkryć nieuświadomione przekonania. W trakcie sesji pacjent może dokonać pogłębionej analizy automatycznych myśli, schematów i zniekształceń poznawczych oraz zweryfikować, czy rzeczywiście są dla niego sprzyjające.
Terapia oducza szkodliwych reakcji na określone bodźce. Wspiera również w eksplorowaniu alternatywnych myśli. Pacjent powoli uczy się zastępować stare przekonania bardziej adekwatnymi, co ogranicza dotychczasowe autodestruktywne i samoograniczające zachowania.
3. Wskazania do terapii behawioralno-poznawczej
Dawniej ta metoda pracy terapeutycznej wykorzystywana była głównie przy leczeniu depresji. Obecnie stosowana jest w bardzo szerokim spektrum zarówno u dorosłych, jak i dzieci i młodzieży.
Terapia behawioralno-poznawcza jest skuteczna w leczeniu:
- depresji,
- zaburzeń lękowych, lęków napadowych, lęku społecznego,
- nerwicy,
- zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych,
- stresu pourazowego,
- schizofrenii,
- zaburzeń odżywiania,
- problemów z obrazem ciała,
- uzależnień,
- problemów z gniewem, złością i agresją,
- depresji poporodowej,
- tendencji do samookaleczeń,
- myśli samobójczych,
- bezsenności,
- fobii.
Terapia behawioralno-poznawcza wykorzystywana jest także w resocjalizacji więźniów. Metoda terapeutyczna sprawdza się także w procesie resocjalizacji niedostosowanej społecznie młodzieży.
4. Techniki wykorzystywane w terapii behawioralno-poznawczej
W terapii behawioralno-poznawczej wykorzystuje się różnorodne techniki, które pomagają uzyskać pożądane efekty. Jedną z nich jest dialog sokratejski, który sprowadza się do stawiania przez terapeutę odpowiednich pytań. Pytania zadawane są w taki sposób, by skierować uwagę pacjenta na inne perspektywy oceny sytuacji. Dzięki czemu pacjent może ocenić prawdziwość dotychczasowych przekonań oraz znaleźć alternatywny sposób rozumienia danej sytuacji.
Jakie inne techniki wykorzystywane są w terapii behawioralno-poznawczej? Przykładem kolejnej metody może być desensytyzacja, czyli stopniowe, kontrolowane konfrontowanie pacjenta na czynnik, który wywołuje u niego lęk. Technikę wykorzystuję się głównie w przypadku zaburzeń lękowych.
Kolejnym często wykorzystywanym ćwiczeniem w terapii behawioralno-poznawczej jest zapis myśli, emocji i zachowań przez pacjenta, które pojawiają się pomiędzy sesjami. W określonych przypadkach terapeuta może także wyznaczać pacjentowi inne zadania domowe.
W czasie sesji wykorzystuje się także technikę skalowania, która pozwala precyzyjnie określić nasilenie emocji oraz monitorować zmiany w samopoczuciu.
Nie sposób wymienić wszystkich technik stosowanych w terapii poznawczo-behawioralnej. Techniki pracy dostosowane są jednak zawsze do konkretnych zaburzeń, z którymi zmaga się pacjent. O ich wdrożeniu decyduje terapeuta.
5. Efekty terapii behawioralno-poznawczej
Terapia behawioralno-poznawcza pozwala uzyskać następujące efekty:
- rozwój samoświadomości,
- zmiana sposobu myślenia,
- umiejętność prawidłowego interpretowania wydarzeń,
- właściwe reagowanie na bodźce zewnętrzne,
- większa motywacja do podejmowania wyzwań,
- poprawa jakości życia.
6. Ile trwa terapia behawioralno-poznawcza?
W porównaniu do innych metod terapeutycznych terapia behawioralno-poznawcza jest krótkoterminowa. Choć dokładny czas pracy pozostaje sprawą indywidualną i zależy od wielu czynników, to w wielu przypadkach cel terapii można uzyskać już w ciągu kilku miesięcy.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
