Smegma, czyli mastka - funkcje, rola i usuwanie
Smegma, czyli mastka, to mazista biała lub lekko żółta i serowata wydzielina, która gromadzi się zarówno pod napletkiem u mężczyzn, jak pod żołędzią łechtaczki u kobiet. Obecna jest również u dzieci. Co warto wiedzieć o smegmie? Kiedy i jak ja usuwać?
1. Czym jest smegma?
Smegma to inaczej mastka, czyli biała bądź żółtawa, serowata lub mazista wydzielina, którą obserwuje się w okolicy narządów płciowych. U mężczyzn występuje pod napletkiem (fałd skórny osłaniający częściowo lub całkowicie żołądź prącia), zaś u kobiet pod żołędzią łechtaczki (niewielki fałd skórny stanowi część mniejszych warg sromowych). Mastka to wydzielina gruczołów apokrynowych.
Mastka u mężczyzn występuje pod napletkiem (łac. Smegma praeputii), głównie w szyjce żołędzi zwanej też bruzdą żołędzi, która ma postać rynienki. Smegma u kobiet (łac. Smegma clitoridis) zbiera się pod napletkiem łechtaczki oraz pomiędzy wargami sromowymi mniejszymi.
Wydzielina składa się ze stłuszczonych i złuszczonych fragmentów naskórka, flory bakteryjnej, substancji łojowej, a także komórek nasienia u mężczyzn. U kobiet mastka jest wydzieliną gruczołów apokrynowych łechtaczki i złuszczających się komórek nabłonka. Zawiera także resztki moczu.
Mastka zawiera 26,6% tłuszczów i 13,3% białka (skład jest zgodny z martwiczymi pozostałościami nabłonka).
2. Rola i funkcje smegmy
Pojawianie się mastki jest zjawiskiem naturalnym. Wydzielina odpowiada za nawilżanie okolic intymnych (pomaga utrzymać wysoką wilgotność), ułatwia również odbywania odbycie stosunków płciowych (działa jak środek nawilżający, naturalny lubrykant).
Mastka może występować w różnych ilościach. Jej produkcja wzrasta od młodości aż do okresu dojrzałości płciowej, w wieku średnim zaczyna się zmniejszać. W wieku podeszłym mastka nie jest produkowana.
3. Usuwanie mastki
Obecność mastki nie wywołuje nieprzyjemnych objawów, takich jak świąd, pieczenie czy ból. Nie jest objawem choroby wenerycznej czy infekcji. Nie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem raka, jak niegdyś sądzono. Może jej jedynie towarzyszyć nieprzyjemny zapach.
Nowo produkowana mastka ma gładką, wilgotną konsystencję. Jeśli stwardnieje, wywołuje podrażnienia w obrębie narządów płciowych. Z czasem zmienia też barwę. Pierwotnie jest biała, ale po kilku dniach robi się żółta. Kilkunastodniowa mastka jest koloru zielonego.
Ponadto nagromadzenie smegmy może ograniczać ruch napletka, a i stać się pożywką dla bakterii. Brak właściwej higieny wywołać stan zapalny napletka. Pojawia się obrzęk, świąd i zaczerwienienia napletka, a niekiedy całego członka. U kobiet pozostawiona smegma może wywołać stan zapalny narządów płciowych. To dlatego, z przyczyn higienicznych i zdrowotnych zaleca się usuwanie smegmy. Najprostszym sposobem jest przestrzeganie zasad higieny osobistej. Kluczowe jest podmywanie się.
U mężczyzn oznacza to dokładne oczyszczenie narządów płciowych, czyli mycie penisa nie tylko z zewnątrz, ale także wokół i pod napletkiem (należy odciągnąć napletek, aby umyć dokładnie główkę członka). Zalecane jest także noszenie bielizny wykonanej z naturalnych, oddychających materiałów. Wskazane jest również unikanie noszenia ciasnych spodni.
4. Mastka u dzieci
Mastka u dzieci i niemowląt płci męskiej pojawia się wraz ze wzrostem prącia w ciągu pierwszych miesięcy życia. Na tym etapie żołądź chroniona jest przez sklejony z nią napletek.
To stulejka, która jest zjawiskiem fizjologicznym. Z czasem, w miarę wzrostu prącia, gromadząca się pod napletkiem maź nawilża skórę i umożliwia stopniowe odklejenie go od żołędzi członka. Odklejanie się napletka to proces samoistny.
Choć mastka to substancja fizjologiczna, a jej obecność jest uzasadniona, usuwanie wydzieliny jest konieczne z uwagi na ryzyko pojawienia się stanu zapalnego. Niedostateczna higiena narządów płciowych u chłopców bywa przyczyną infekcji napletka (zwłaszcza wtedy, gdy odsuwanie napletka z prącia jest utrudnione).
Co jest ważne? O czym trzeba pamiętać? Nadmierna ilość smegmy powinna być u chłopców usuwana dopiero po naturalnym oderwaniu napletka od prącia. Wcześniej zabiegi higieniczne należy ograniczyć wyłącznie do obmywania penisa od zewnątrz.
Napletek należy zsuwać delikatnie - podczas kąpieli, nie dalej niż do pierwszego oporu. Przesuwanie napletka na siłę będzie nie tylko nieprzyjemne, ale i może prowadzić do uszkodzenia skóry i pojawiania się ranek, jak również uszkodzenia powierzchni żołędzi, naderwania wędzidełka i powstania stulejki.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.