Oliwka europejska – właściwości, uprawa, wygląd i zastosowanie
Oliwka europejska, nazywana też oliwnikiem europejskim lub drzewem oliwnym, należy do rodziny oliwkowatych. Jej owoce znajdują zastosowanie w kuchni, medycynie i kosmetyce. Liście z oliwki są traktowane czasem jak przyprawa, wykorzystuje się je w zielarstwie. Jakie mają właściwości? Jak działają?
1. Co to jest oliwka europejska?
Oliwka europejska (Olea europaea L.) to gatunek drzewa z rodziny oliwkowatych (Oleaceae). Znana jest także jako oliwka uprawna, drzewo oliwne czy oliwnik europejski. Na stanowiskach naturalnych oliwka europejska rośnie w Europie Południowej (w takich krajach jak Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Macedonia, Czarnogóra, Serbia i Słowenia, także Albania, Grecja, Włochy, Francja, Hiszpania, Portugalia), w Afryce, na Półwyspie Arabskim, na Cyprze, w Izraelu, w Jordanii i Turcji.
Można ją również spotkać na Hawajach, w Stanach Zjednoczonych, Australii i Nowej Zelandii. Jest uprawiana w wielu krajach świata. Sady oliwki są nazywane gajami oliwnymi.
2. Jak wygląda oliwka europejska?
Oliwka europejska jest rośliną długowieczną, może żyć nawet 1000 lat. To wiecznie zielone, niewysokie drzewo lub krzew. Może dorastać do 12 metrów. Osiąga średnicę do 50 cm. Starsze okazy są zwykle sękowate i pokryte guzami, a także pokrzywione, składające się z kilku pozrastanych pni. Roślina ma bardzo silnie rozbudowany system korzeniowy.
Olea europaea posiada jasną korę i zwisające gałęzie, a także małe, krótkoogonkowe liście. Te są naprzeciwległe, całobrzegie, o lancetowatym kształcie (na obu końcach są zaostrzone). Ich wierzchnia strona jest ciemnozielona, a spodnia srebrzysto-popielata, pokryta włoskami. Co charakterystyczne, liście utrzymują się na roślinie do 3 lat.
Kwiaty oliwki europejskiej są bardzo małe, białe i pachnące, czteropłatkowe i zebrane w długie kwiatostany, wiechy. Pojawiają się od czerwca do sierpnia. Owocem jest jadalny, niewielki, mięsisty pestkowiec, który zanim dojrzeje jest zielony, po dojrzeniu niebieskawoczarny.
3. Uprawa oliwki europejskiej
Oliwka europejska w doniczce w domu czy w ogrodzie? Czy to możliwe? Okazuje się, ze tak – i to nawet w naszych warunkach. W Polsce oliwnik europejski jest traktowany jako roślina doniczkowa na taras, balkon lub do domu. Jest idealna do ogrodów w stylu śródziemnomorskim.
Ma to związek z tym, że drzewo oliwne nie jest wymagające. Odnajduje się nawet na jałowych, kamienistych glebach na stokach wzgórz i gór. Kluczowe znaczenie ma temperatura otoczenia i stanowisko, które powinno być słoneczne.
Jak hodować oliwkę? W okresie letnim można roślinę wystawiać na zewnątrz. Zimą powinna przebywać w domu (nie jest odporna na mrozy poniżej -5ºC), przy czym przez jakiś czas w niskiej temperaturze. Najlepszym podłożem dla rośliny jest przepuszczalna i żyzna ziemia.
4. Zastosowanie oliwki europejskiej
Oliwka europejska odnajduje się w wielu gałęziach przemysłu, w sztuce kulinarnej, kosmetyce i lecznictwie naturalnym. Oliwka europejska to przede wszystkim owoce, dobrze nam znane oliwki, które są jadalne.
Zwykle się je suszy, konserwuje solą lub solanką, a także marynuje w occie (nie są trwałe). Dostępne są zarówno oliwki zielone, jak i oliwki czarne, tak z pestką, jak i drylowane, również wypełnione migdałami, kaparami, papryką, anchois, jak i czosnkiem. Spożywa się je na wiele różnych sposobów, zarówno samodzielnie, jak i z innymi produktami (np. w sałatkach, pizzy czy w zapiekankach).
Z owoców drzewa oliwnego wytwarza się oliwę, która jest uznawana za „super food". Warto wiedzieć, że obecne w niej biofenole są jednym z najważniejszych czynników prozdrowotnych w diecie śródziemnomorskiej.
Oliwa z oliwek to nie tylko doskonały tłuszcz spożywczy, ale i surowiec kosmetyczny wykorzystywany do produkcji mydeł, oliwek dla niemowląt, maseczek czy kremów. Sprawdza się zwłaszcza w formułach produktów przeznaczonych do pielęgnacji cery suchej i wrażliwej, także wiotczejącej.
5. Oliwka europejska – właściwości lecznicze i działanie
Drzewo oliwne odnajduje się także w medycynie naturalnej. Surowiec zielarski stanowi liść oliwki (Oleae folium). Jakie są jego właściwości? Najważniejsze związki fenolowe obecne w liściach oliwnych to werbaskozyd, oleuropeina, 7-glukozyd apigeniny oraz 7-glukozyd luteoliny, także kwas chlorogenowy, kwas kawowy, katechiny, rutyna, luteolina, diosmetyna triterpeny czy sterole.
Dzięki temu, że liście oliwki europejskiej są bogatym źródłem bioaktywnych związków fenolowych o silnym działaniu antyoksydacyjnym:
- wzmacniają organizm, pomagając mu bronić się przed bakteriami, wirusami i grzybami, ale i wspierają mechanizmy odpornościowe organizmu w czasie infekcji bakteryjnych i wirusowych,
- poprawiają krążenie krwi, pomagają w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia tętniczego, działają przeciwzakrzepowo, wspierają pracę serca,
- pomagają w utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi,
- hamują procesy starzenia się w komórkach organizmu.
Uwaga! Przeciwwskazaniem do stosowania liści oliwki jest ciąża, karmienie piersią oraz nadwrażliwość na roślinę.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.