Ocena krążenia żylnego – czym jest i na czym polega?
Ocena krążenia żylnego obejmuje pakiet wiele różnych badań. Ścieżkę diagnostyczną zawsze rozpoczyna wywiad i badanie fizykalne przeprowadzone przez lekarza. Dalsze kroki obejmują badania laboratoryjne i obrazowe. Jakie procedury są wykorzystywane najczęściej? Co jest wskazaniem do ich przeprowadzenia? Czy istnieją przeciwwskazania?
1. Co to jest ocena krążenia żylnego
Ocena krążenia żylnego powinna być wykonana zawsze wtedy, gdy istnieją ku temu przesłanki: pojawiają się niepokojące symptomy wskazujące na nieprawidłowości w obrębie układu krążenia. To bardzo ważne, ponieważ choroby naczyń żylnych, które stanowią realne zagrożenie dla zdrowia i życia, zbyt często są lekceważone.
Na ścieżkę diagnostyczną służącą ocenie krążenia żylnego składa się:
- badanie podmiotowe (wywiad lekarski), który zawiera informacje na temat niepokojących objawów i ich charakteru, a także chorób towarzyszących, historię choroby oraz historię chorób układu krążenia w rodzinie,
- badanie przedmiotowe (badanie fizykalne),
- badania laboratoryjne,
- badania obrazowe,
- testy czynnościowe.
Jakie są wskazania do oceny krążenia żylnego? Diagnostyka chorób naczyń żylnych jest szczególnie ważna w przypadku:
- diagnostyki obrzęków kończyn dolnych,
- podejrzenia zakrzepicy żylnej powierzchownej i głębokiej,
- diagnostyki przewlekłej niewydolności żylnej,
- diagnostyki wrodzonych malformacji naczyniowych,
- oceny układu żylnego przed zabiegiem i po zabiegu.
2. Badanie fizykalne w ocenie krążenia żylnego
Podczas badania lekarz ogląda kończyny, odnotowuje obecność i charakter zmian, takich jak żyły siateczkowate, żylaki, obrzęki, przebarwienia, teleangiektazje czy owrzodzenia. Ważne są także testy kliniczne:
- próba Trendelenburga, czyli ocena wydolności zastawek żyły odpiszczelowej i żył przeszywających,
- próba Pratta, określająca umiejscowienie niewydolnych żył łączących kończyny dolnej,
- próba Perthesa, to jest ocena drożności układu głębokiego,
- próba Schwartza, czyli ocena wydolności zastawek żyły odpiszczelowej,
- próba kaszlowa, czyli ocena wydolność zastawki w ujściu żyły odpiszczelowej.
3. Ocena krążenia żylnego a badania laboratoryjne
Podstawowym badaniem laboratoryjnym, które pozwala ocenić krążenie żylne jest oznaczenie stężenia D-dimerów. To produkt rozpadu fibryny, podstawowego elementu skrzepu krwi, który jest stale obecny w surowicy krwi. Wzrost stężenia D-dimerów obserwuje się po wystąpieniu zakrzepicy żylnej lub tętniczej. Warto pamiętać, że oznaczenie stężenia D-dimerów jest badaniem przesiewowym. Podwyższone wartości są wskazaniem do wykonania badań dodatkowych w kierunku różnych chorób, także niezwiązanych z układem krążenia.
4. Ocena krążenia żylnego a badania obrazowe
Wśród dodatkowych badań diagnostycznych służących do oceny układu żylnego, najbardziej rozpowszechnione jest badanie USG. Badanie żył kończyn dolnych wykonywane jest w pozycji stojącej, a USG żył jamy brzusznej - w pozycji leżącej.
Rzadziej stosowane są inne badania, takie jak:
- flebografia (flebografia wstępująca, gdzie po podaniu kontrastu wykonuje się serię zdjęć obrazujących układ żylny oraz flebografia zstępująca, kiedy lekarz wprowadza specjalną igłę do żyły ramiennej, udowej lub podkolanowej, a następnie wstrzykuje środek cieniujący w kierunku przeciwnym do przepływu krwi),
- pletyzmografia (badanie, które polega na wykonaniu pomiarów przy użyciu specjalnych mankietów),
- flebodynamometria (do żyły na grzbiecie stopy wprowadza się kaniulę służącą do pomiaru ciśnienia w spoczynku oraz bezpośrednio po wysiłku fizycznym).
5. Przeciwwskazania do badania układu żylnego i powikłania
Do oceny krążenia żylnego wykorzystuje się wiele różnych badań, tak inwazyjnych, jak i nieinwazyjnych. O ile do wykonania badań laboratoryjnych czy USG nie istnieją przeciwwskazania, o tyle są one wyszczególniane w przypadku:
- badań, które zakładają użycie środka kontrastowego. To na przykład uczulenie na środki cieniujące, wstrząs po podaniu kontrastu w wywiadzie, niewydolność nerek oraz niewyrównane choroby tarczycy,
- badań wymagających wykonania dostępu naczyniowego. Czasowym przeciwwskazaniem jest stan zapalny w miejscu planowanego wkłucia,
- obrazowania techniką rezonansu magnetycznego. Przeciwwskazaniami są wszczepione urządzenia elektryczne, metalowe ciała obce w tkankach miękkich czy klaustrofobia.
Z badaniami, które wymagają dostępu naczyniowego wiąże się ryzyko powikłań miejscowych w miejscu wkłucia, takich jak krwiak czy zapalenie żyły. Reakcje ogólnoustrojowe mogą pojawić się po podaniu środka cieniującego, który zawiera organiczne związki jodu. To zarówno uczulenie (np. pokrzywka, świąd skóry), ale i nudności, wymioty, zawroty głowy czy uczucie gorąca.
Zobacz także:
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.