Mycetoma – przyczyny, objawy i leczenie

Mycetoma jest przewlekłą i postępującą chorobą zakaźną skóry i tkanki podskórnej, choć może zająć także mięśnie, kości i sąsiadujące narządy. Schorzenie charakteryzuje się głównie obrzmieniem zniekształconej, pokrytej guzowatymi wykwitami i przetokami stopy. Jakie są przyczyny schorzenia? Na czym polega leczenie?

1. Co to jest mycetoma?

Mycetoma, inaczej stopa madurska lub grzybica madurska, to rzadka zakaźna choroba skóry i tkanki podskórnej. Przewlekły proces zapalny może dotyczyć nie tylko skóry, ale i mięśni, kości oraz sąsiadujących narządów. Nazwa choroby pochodzi od regionu Madura w Madrasie w Indiach, gdzie w XIX wieku została opisana po raz pierwszy.

Grzybica madurska jest chorobą, która występuje typowo w krajach tropikalnych, głównie Afryce głównie Środkowej w rejonach Sudanu, Somalii oraz Senegalu, także w Australii, czy w Meksyku czy w Pakistanie i Indiach. W Europie notowana tylko wyjątkowo.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Dlaczego warto robić screening?"

Choroba rozpoznawana jest trzy razy częściej u mężczyzn niż u kobiet. Najczęściej dotyka młodych mężczyzn pracujących fizycznie, w wieku od 15 do 30 lat.

2. Jak dochodzi do zakażenia mycetoma?

Zakażenie patogenem odpowiedzialnym za mycetoma jest najczęściej konsekwencją obrażenia ciała. Przyczyną jest bowiem wniknięcie przez uszkodzoną skórę drobnoustrojów obecnych w glebie oraz na roślinach lub ukłucie się kolcami roślin.

Mycetoma może być wywołana przez różne gatunki:

• grzybów prawdziwych (Pseudallescheria boydii, Madurella grisea, Madurella mycetomatis, Neotestudina rosatii, Leptosphaeria senegaliensis),
• promieniowców (Nocardia asteroides, Nocardia brasiliensis, Nocardia caviae, Streptomyces madurae, Actinomadura pelletieri (Streptomyces pelletieri), Streptomyces somaliensis, Actinomadura madurae (Nocardia madurae).

Stąd - z uwagi na rodzaj patogenu - dokonuje się podziału mycetoma na:

• actinomycetoma (wywoływana przez promieniowce),
• eumycetoma (wywoływana przez grzyby prawdziwe).

Obecnie sklasyfikowano około 70 różnych bakterii, grzybów i promieniowców, które mogą wywołać mycetomę.

3. Objawy mycetoma

Maduromykoza najczęściej atakuje kończyny dolne, zwłaszcza stopy, rzadziej dochodzi do zajęcia kończyn górnych. Zdarza się, że atakuje kości, a także stawy oraz tkanki skórne i podskórne.

Mycetoma wywołuje charakterystyczne objawy. To:

• zmiany skórne – guzowate nacieki, ziarniniaki lub ropnie, które mają tendencję do tworzenia przetok. Obecne są w nich ziarenka - mikrokolonie patogenów. Wczesną zmianą jest niebolesny guzek lub obrzmienie, które powoli się rozszerzają się i rozmiękają,
• przewlekłe obrzęki tkanki w okolicy zmian,
• charakterystycznie, chorobowo zmieniona stopa, która jest pokryta guzkami i przetokami. Te prowadzą do rozległych zniekształceń (deformacja stopy może powodować niepełnosprawność).

Ostatecznie, w zaawansowanym stadium choroby, stopa jest obrzmiała, zdeformowana, a jej skóra pokryta guzowatymi wykwitami i perforowana przez ujścia przetok. Charakterystyczne jest to, że stan ogólny osoby zmagającej się z mycetoma jest zwykle dobry. Zmiany zaś nie są bolesne.

4. Diagnostyka i leczenie mycetoma

Rozpoznanie mycetoma stawia się na podstawie charakterystycznego obrazu klinicznego. Bada się także wydzielinę ropną ze zmian chorobowych, co pozwala ustalić, czy chorobę wywołały grzyby czy promieniowce. Diagnostyka odbywa się także poprzez hodowlę pobranego wycinku tkanki. Postępowanie jest ważne, ponieważ rozpoznanie patogenu i określenie gatunku promieniowca lub grzyba ma znaczenie na wybór metody leczenia. Zależy to także od lokalizacji zmian, a także rozległości i głębokości procesu chorobowego.

Stopę madurską różnicuje się z takimi chorobami jak:

• sporotrychoza,
• chromoblastomikoza, promienica,
• systemowa nokardioza,
• botryomycosis i pseudomycetoma.

Wczesne zmiany będące objawem mycetoma usuwa się chirurgicznie. W przypadku niezaawansowanych, niewielkich zmian stosuje się leczenie miejscowe. Jakie leki są wykorzystywane? To zależy od tego, jaki patogen odpowiada za chorobę.

Gdy zakażenie jest wywołane przez promieniowce, wdraża się antybiotyki: tetracykliny, streptomycynę, ampicylinę lub ceftriakson. Gdy za chorobę odpowiadają grzyby, pacjenci są leczeni itrakonazolem lub mikonazolem.

Terapia mycetoma jest skomplikowana, może być długotrwała. Wiąże się z nią wiele skutków ubocznych. Według specjalistów actinomycetoma z reguły dobrze reaguje na terapię, niestety leczenie eumycetoma może być nieskuteczne.

W sytuacji, kiedy podjęte działania nie przynoszą pożądanych rezultatów, konieczna może być amputacja stopy. Z tego powodu bardzo ważne jest wczesne wykrycie i szybkie rozpoczęcie skutecznego leczenia.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.