Labilność emocjonalna u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie
Labilność emocjonalna, inaczej niestabilność emocjonalna, to łatwe i szybkie przechodzenie z jednego do drugiego skrajnego stanu emocjonalnego. Oznacza częste i nagłe zmiany emocji. Jakie są jej przyczyny? Czy można ją leczyć?
1. Co to labilność emocjonalna?
Labilność emocjonalna, inaczej niestabilność emocjonalna lub neurotyzm, to termin z zakresu psychologii, który z definicji oznacza chwiejność emocjonalną. To szybkie i częste zmiany emocji. Ludzie labilni emocjonalnie bywają nazywani neurotykami.
Labilność emocjonalna jest przeciwieństwem stabilności emocjonalnej. Jej najważniejszym przejawem jest reakcja emocjonalna, która jest adekwatna do danej sytuacji i konkretnego bodźca (zarówno jeśli chodzi o intensywność, jak i czas jej trwania). Stabilność emocjonalna pozwala szybko wrócić do pierwotnego stanu pobudzenia i zachować spokój. Pomaga efektywnie radzić sobie ze stresem.
2. Labilność emocjonalna – przyczyny
Według badań labilność emocjonalną u dziecka czy dorosłego mogą powodować nakładające się na siebie czynniki biologiczne, genetyczne i środowiskowe.
Badania i obserwacje dowodzą, że duży wpływ ma przeżycie w dzieciństwie traumatycznych przeżyć, na przykład odrzucenia, porzucenia czy molestowania. Na rozwój niestabilności emocjonalnej bardziej podatne są także osoby o niskiej samoocenie, którym brak pewności siebie.
Co istotne, chwiejność emocjonalna jest typowa dla chorób organicznych. Labilność emocjonalna u dorosłych jest typowa dla przebiegu różnych zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, choroba afektywna dwubiegunowa, zaburzenia osobowości, zespół stresu pourazowego (PTSD), schizofrenia, choroba Alzheimera. Labilność emocjonalna u dzieci może być objawem autyzmu lub zespołu nadpobudliwości ruchowej (ADHD).
3. Labilność emocjonalna – objawy
Wyróżnia się dwa typy osobowości chwiejnej emocjonalnie. To:
- typ impulsywny, co przejawia się nie tylko chwiejnym nastrojem, ale i brakiem kontroli nad zachowaniem, działaniem pod wpływem impulsów,
- typ borderline, cechujący się zaburzonym obrazem samego siebie, skłonnością do podejmowania ryzyka, także samookaleczeniem i próbami samobójczymi.
Jaka jest osoba labilna emocjonalnie? Cechuje ją:
- zmienność nastroju, nagłe przechodzenie do stanów skrajnych emocjonalnie, nagłe wybuchy gniewu lub płaczu. Osoba labilna emocjonalnie bardzo często nie wie, co czuje. Ukrywa emocje przed innymi lub manifestuje je poprzez niekonstruktywne zachowania: histeryzując czy krzycząc,
- dysregulacja emocji (nadmierne nasilenie lub odrętwienie emocjonalne),
- nadwrażliwość, agresywna wrogość, rozdrażnienie, zachowania innych odbiera osobiście (jako atak),
- nieśmiałość, wycofanie, zmieszanie w obecności innych osób,
- nieadekwatne, nadmiernie emocjonalne reagowanie na bodźce, impulsywność w działaniu, łatwa utrata panowania nad sobą, problemy z utrzymaniem kontroli nad emocjami, reakcjami, popędami,
- trwała tendencja do doświadczania trudnych, niekomfortowych emocji: lęku, złości, wstydu, smutku, poczucia winy, gniewu. Drażliwość, stany lękowe, które mogą utrzymywać się do kilku godzin, rzadko zdarza się by, trwały dłużej niż kilka dni,
- gorsze radzenie sobie ze stresem, szybkie zniechęcanie się, poddawanie i wycofywanie z niekomfortowych sytuacji,
- tendencja do rozpamiętywania przeszłości i martwienia się o przyszłość. Pielęgnowanie trudnych wspomnień i przykrych emocji, wyolbrzymianie i zamartwianie się.
4. Labilność emocjonalna – leczenie
Jak leczyć labilność emocjonalną? Jak sobie z nią radzić? Dobra wiadomość jest taka, że dostępne są różne sposoby, zarówno farmakologiczne, jak i niefarmakologiczne. Pomóc może:
- stosowanie technik relaksacyjnych, które łagodzą objawy labilności emocjonalnej. Mowa o medytacji, jodze, głębokim oddychaniu, tańcu, terapii sztuką i muzyką,
- przyjmowanie leków przeciwdepresyjnych, przeciwpsychotycznych lub przeciwdrgawkowych, o ile lekarz uzna to za wskazane i zasadne,
- edukacja psychologiczna. Przede wszystkim uczenie przemijającego charakteru zaburzeń i oddzielenie zachowania od przyczyny neurologicznej,
- zrozumienie siebie, ale i wsparcie bliskich w tym zakresie,
- terapia poznawczo-behawioralna prowadzona w celu zmiany procesów myślowych oraz wynikających z nich zachowań oraz uczuć,
- rozmowa z innymi osobami, które są labilne emocjonalnie.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.