Gammakamera – budowa, działanie, wykorzystanie i badanie

Gammakamera, niekiedy nazywana od nazwiska wynalazcy kamerą Angera jest urządzeniem wykorzystywanym do badań diagnostycznych. Jak zbudowane jest urządzenie? Na czym polega jego działanie? Kiedy się je wykorzystuje?

1. Co to jest gammakamera?

Gammakamera, inaczej kamera gamma lub kamera scyntygraficzna, to urządzenie diagnostyczne stosowane do badania narządów, w których nagromadzony jest radioizotop. Wykorzystuje się go w scyntygrafii. To obrazowa metoda diagnostyczna medycyny nuklearnej, która polega na wprowadzeniu do organizmu środków chemicznych znakowanych radioizotopami, rejestracji ich rozpadu oraz graficznym przedstawieniu ich rozmieszczenia.

Dzięki wykorzystywaniu nieszkodliwego promieniowania gamma scyntygrafia umożliwia zobrazowanie organów wewnętrznych. To badanie izotopowe, które wykorzystuje niewielkie dawki izotopów promieniotwórczych, tak zwanych radioznaczników, jest wszechstronne, skuteczne i bezpieczne.

Zobacz film: "Diagnostyka molekularna w leczeniu nowotworów"

Scyntygrafię stosuje się najczęściej w diagnostyce układu kostnego, płuc, tarczycy, przytarczyc, serca i nerek. Dzięki niemu szybko można na przykład zlokalizować rozwijający się nowotwór. Gammakamera bada całe ciało, wykluczając bądź potwierdzając przerzuty.

2. Budowa i działanie kamery gamma

Podstawowym elementem budowy gammakamery jest komora scyntylacyjna przymocowana do ruchomego ramienia obracającego się nad pacjentem. Każda głowica gamma kamery składa się z:

• kolimatora,
• kryształu scyntylatora,
• układu fotopowielaczy,
• elektroniki, której sygnały wysyłane są do układu wyświetlającego obraz.

Do obsługi gamma kamery przeznaczona jest specjalna konsola sterująca, składająca się z dotykowego monitora, klawiatury oraz trackball.

Kamera gamma jest wyposażona w detektor o dużym polu widzenia. W głowicy umieszczony jest kryształ, który rejestruje promieniowanie, emitowane przez badany narząd po pochłonięciu odpowiedniej dawki radioizotopu. Ten pod wpływem promieniowania jonizującego emituje błyski świetlne – scyntylacje. W zależności od pola widzenia i typu aparatu na powierzchni kryształu umieszczonych jest od 20 do 120 powielaczy fotoelektronowych.

Nowoczesne kamery scyntygraficzne mają od dwóch do trzech obiektywów, które obracają się wokół pacjenta lub pracują nieruchomo - w zależności od potrzeb. Gammakamera skanuje ciało pacjenta z różnych stron, dlatego może tworzyć dwu- lub trójwymiarowe obrazy badanego narządu lub całego organizmu.

Izotopy stosowane w badaniu scyntygraficznym emitują nieszkodliwe dla organizmu promieniowanie. Gamma kamera rejestruje je, a ich rozmieszczenie w organach jest widoczne na ekranie komputera. Oprogramowanie umożliwia tworzenie przestrzennych obrazów badanych organów. Obraz badanego narządu drukowany jest na błonie fotograficznej lub jest zapisywany w pamięci urządzenia.

Program komputerowy obsługujący gammakamerę przetwarza dane z głowicy na obraz organu widoczny na monitorze. Dzięki temu lekarz ogląda cały narząd. Ponadto jest w stanie ocenić jego czynność. Badania radioizotopowe są nieinwazyjne, bezpieczne i pozwalają ocenić funkcję badanego narządu czy układu. Stanowią uzupełnienie badań obrazowych, które oceniają głównie morfologię narządów.

3. Wykorzystanie gammakamery

Dzięki właściwościom gammakamery możliwe jest wykonanie takich badań jak:

• scyntygrafia układu kostnego, zarówno statyczna, jak i dynamiczna,
• scyntygraficzne badanie serca zarówno spoczynkowe, jak i wysiłkowe,
• scyntygrafia nerek, zarówno statyczna, jak i dynamiczna,
• limfoscyntygrafia,
• scyntygrafia przytarczyc,
• scyntygrafia płuc,
• scyntygrafia wątroby.
• diagnostyczna scyntygrafia tarczycy.

4. Badanie kamerą scyntygraficzną

Przed badaniem kamerą scyntygraficzną pacjent otrzymuje - najczęściej drogą dożylną, rzadziej doustnie lub wziewnie – niewielką dawkę substancji z pierwiastkiem radioaktywnym. Izotop promieniotwórczy to tak zwany radioznacznik, który rozchodzi się po organizmie.

Gdy cząsteczki zawierające radioizotop rozmieszczą się w badanych tkankach i narządach, odbywa się odczyt promieniowania. Niektóre badania scyntygraficzne wykonuje się bezpośrednio po podaniu radioznacznika, niekiedy po aplikacji preparatu trzeba zaczekać kilkadziesiąt minut czy kilka godzin. Podczas badania kamera scyntygraficzna skanuje ciało chorego, dzięki czemu tworzy mapę rozmieszczenia izotopu w ciele.

Brak lub nadmiar znacznika wskazuje na patologię. Scyntygrafię wykonuje się w różnych pozycjach ciała, na leżąco lub siedząco. Należy pamiętać o usunięciu metalowych przedmiotów, na przykład monet, zegarków lub biżuterii.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.