Ćmy – wygląd i charakterystyka. Czy ćmy gryzą?
Ćmy, tak jak i motyle, budzą powszechne zainteresowanie, jednak z nieco innych powodów. Motyle zachwycają barwą swoich skrzydeł i dobrze się kojarzą. Ćmy budzą raczej przestrach i niechęć, a także ciekawość. Ich pojawienie się rodzi pytania: czy ćmy gryzą? Czy są niebezpieczne? Dlaczego lecą do światła? Jak się ich pozbyć?
1. Co to są ćmy?
Ćmy, czyli motyle nocne to grupa motyli prowadzących nocny tryb życia. Co interesujące, podział łuskoskrzydłych na motyle dzienne (Rhopalocera) i motyle nocne (Heterocera), choć jest stosowany powszechnie, nie uznaje się za naturalny i naukowy. Jest sztuczny i umowny, ponieważ nie odzwierciedla historii ewolucyjnej rzędu motyle.
Jak wyglądają ćmy? Ich ciała są pokryte gęstym futrem i zbudowane z trzech części: głowy, tułowia i odwłoka. Owady mają duże i wyraziste oczy.
Ich skrzydła są utrzymane w stonowanych odcieniach brązu, szarości, bieli lub czerni. Pokrywają je drobne, dachówkowato ułożone łuski i skomplikowane wzory, które pełnią funkcję kamuflażu.
Co jedzą ćmy? One także, jak motyle, żywią się roślinami, ściślej mówiąc ich nektarem, to jest produkowaną przez nie słodką cieczą. Preferują niecierpki, aksamitki, budleje, lawendę, miodunki (np. miodunka ćma) i floksy, zawisaki, kwiaty wiciokrzewu oraz pelargonie.
Wiele dorosłych ciem nie przyjmuje pokarmu. Żyją kosztem zapasów nagromadzonych w ciele podczas życia larwalnego (dlatego nie tracą energii na poszukiwanie pożywienia). Ile żyje ćma? Motyle nocne nie żyją długo – niektóre przeżywają zaledwie kilka dni, inne z kolei kilka tygodni.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
2. Ćmy a motyle
Czym różnią się ćmy od motyli? Niektóre różnice można dostrzec gołym okiem. Inne są tak subtelne, że nie pozostaje nic innego, jak wierzyć naukowcom na słowo.
Przede wszystkim znacząca większość ciem to gatunki nocne lub aktywne o świcie bądź o zmierzchu. Motyle dzienne wykazujące ten typ aktywności są bardzo nieliczne. Są aktywnie w ciągu dnia.
Kolejną oczywistą, a i rzucającą się w oczy różnicą jest wygląd, ściślej mówiąc ubarwienie skrzydeł. U motyli dziennych zwykle są one niezwykle kolorowe. Skrzydła ciem są utrzymane w stonowanych barwach. Warto jednak wiedzieć, że niektóre gatunki ciem mają jaskrawe ubarwienie odstraszające, co często sygnalizuje ich toksyczność.
Ćmy różnią się od motyli dziennych czułkami. Motyle dzienne mają cienkie, proste czułki zakończone wyraźną buławką. Czułki ciem są rozbudowane. Mogą mieć przeróżne struktury. Ma to związek z tym, że znajdują się na nich receptory zapachów.
Istnieją jeszcze inne różnice. Na przykład ćmy zwykle odpoczywają ze skrzydłami rozłożonymi lub złożonymi dachówkowato. Motyle dzienne składają je i utrzymują pionowo nad ciałem. Poza tym ćmy mają w pełni rozwinięte przednie odnóża, a część motyli dziennych ma je zredukowane. Nie mają końcowych segmentów.
Szczególną ćmą jest fruczak gołąbek. To ćma i motyl w jednym. Co to znaczy? Fruczak gołąbek to ćma, która zachowuje się jak motyl. Prowadzi dzienny tryb życia.
Należy do rodziny zawisakowatych, tak jak zmierzchnica trupia główka (zmora trupia głowa) - największa ćma w Polsce. Ten owad na grzbiecie ma charakterystyczny rysunek, który przypomina ludzką czaszkę. Rozpiętość skrzydeł tej dużej ćmy może osiągać nawet 13 centymetrów. Dla porównania, wielka ćma herkulesa, żyjąca w tropikalnej części Australii i Nowej Gwinei osiąga rozpiętość skrzydeł do 36 centymetrów.
Warto wiedzieć, że ciem jest o wiele więcej niż motyli dziennych. Ćmy w Polsce obejmują 3 tysiące gatunków, zaś motyle - 164. Jest jednak jeszcze wiele rzeczy, których o motylach nocnych nie wiemy. Nie są znane także wszystkie gatunki ćmy.
W sieci można znaleźć zdjęcia osobnika, którego nazwano roboczo „wenezuelska ćma pudlowa", co doskonale wyjaśnia pochodzenie, jak i opisuje wygląd owada. Na razie, choć gatunek nie jest oficjalnie opisany, jego zdjęcia robią furorę w sieci. Inna nazwa wenezuelskiej ćmy pudlowej to ćma pudel.
Zobacz także:
3. Czy ćmy gryzą?
Wiele osób boi się ciem - tego, że gryzą czy są groźne w inny sposób. Okazuje się, że te dla ludzi są nieszkodliwe. Skąd się zatem biorą ćmy w domu, skoro nie szukają pożywienia (jak na przykład komary)?
Okazuje się, że wlatują do mieszkań zwabione blaskiem.
Zlatują się do świecących żarówek, lamp czy palących się świec. Są zdezorientowane, dlatego obijają się o ściany, lampy i meble, wydając niepokojące dźwięki. Najlepiej wtedy otworzyć szeroko okno czy drzwi, by ćma mogła wylecieć.
Niektóre ćmy są jednak szkodnikami. To na przykład ćma azjatycka, która w Europie pojawiła się przed 10 laty. W Polsce zaobserwowano ją dopiero w 2016 roku. Jej ofiarą pada najczęściej bukszpan wieczniezielony (stąd jej nazwa ćma bukszpanowa), ale i wiele innych roślin.
4. Dlaczego ćma leci do światła?
Do dziś naukowcy nie wiedzą, dlaczego ćmy lecą do światła. Funkcjonuje kilka teorii. Jedna z nich mówi, że mają ewolucyjnie mechanizm nawigacji rozwinięty w oparciu o światło. Robią tak, ponieważ nie rozróżniają światła księżyca lub gwiazdy od światła sztucznego.
5. Czy ćmy przenoszą choroby?
Czy ćmy są groźne? Wbrew powszechnemu przekonaniu ćmy nie stanowią żadnego zagrożenia dla człowieka. Do mieszkań i domów przylatują dlatego, że wabi je światło lamp i żarówek. Ćmy w Polsce nie stwarzają żadnego niebezpieczeństwa dla ludzi i zwierząt. Nie żywią się też tkaninami ubrań, resztkami pożywienia czy odchodami. W odróżnieniu od kleszczy, komarów, pcheł piaskowych czy pluskiew domowych nie przenoszą groźnych chorób.
6. Ćmy w domu - jak się ich pozbyć?
Istnieją pewne sprawdzone metody na to, aby pozbyć się ciem z mieszkania czy domu. Jeśli nie chcemy, aby do naszego domostwa dostały się motyle nocne, rozważmy zamontowanie moskitier.Za pomocą tej metody skutecznie pozbawimy owady możliwości przedostawania się do pomieszczenia, w którym na co dzień przebywamy.
Ćmy można zwalczyć również przy pomocy odpowiednich zapachów. Na skrzydlate owady skutecznie działają niektóre aromaty. Z pomocą przyjdzie nam olejek z mięty pieprzowej. Zapach mięty odstrasza nie tylko ćmy, ale również gryzonie. Dodatkowo, możemy zastosować w domu olejek lawendowy (skuteczny także przy zwalczaniu pajęczaków i gryzoni) czy olejek cedrowy. Wystarczy, że nasączymy wacik z olejkiem lawendowym, cedrowym etc. i pozostawimy go w pomieszczeniu.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
