Choroba Sanfilippo – objawy, wygląd, przyczyny i leczenie
Choroba Sanfilippo, inaczej mukopolisacharydoza typu III, to nieuleczalna i rzadka choroba genetyczna. Odpowiada za nią brak enzymu biorącego udział w rozkładzie zużytych mukopolisacharydów. To prowadzi do gromadzenia się siarczanu heparyny, co uszkadza tkanki i narządy. Na czym polega leczenie?
1. Co to jest choroba Sanfilippo?
Choroba Sanfilippo, czyli mukopolisacharydoza typu III (MPS III), to rzadkie schorzenie genetyczne należące do grupy mukopolisacharydoz. Jego istotą jest brak enzymu odpowiadającego za rozkład zużytych mukopolisacharydów i odkładanie się jednego z nich – siarczanu heparyny.
Mukopolisacharydy (glikozaminoglikany, GAG) to długie łańcuchy cząsteczek cukru, które są wykorzystywane w budowie kości, skóry, ścięgien, chrząstek i innych tkanek. W organizmie zachodzi nieustanny proces budowania mukopolisacharydów nowych oraz rozbicia starych. To wymaga obecności enzymów.
U osób z MPS III brakuje jednego z czterech specyficznych enzymów, które są niezbędne w rozbiciu jednego z mukopolisacharydów. W rezultacie, w przebiegu choroby, siarczan heparyny, o którym mowa, odkłada się i gromadzi w komórkach. To powoduje ich postępującą degradację. Konsekwencją jest nieodwracalne uszkodzenie tkanek i narządów, a w rezultacie wyniszczenie organizmu.
Nazwa choroby pochodzi od nazwiska doktora Sanfilippo, który w 1963 roku opisał ją po raz pierwszy. Obecnie szacuje się, że ta jednostka chorobowa występuje raz na 66 tysięcy urodzeń.
2. Przyczyny choroby Sanfilippo
Przyczyną choroby Sanfilippo jest mutacja genetyczna prowadząca do braku jednego z enzymów odpowiedzialnych za rozkład siarczanu heparyny i jego usuwanie z organizmu. Ponieważ MPS III może być wynikiem braku aktywności jednego z czterech enzymów, w zależności od tego, który jest brakujący, wyróżnia się cztery podtypy choroby: A, B, C i D. To:
- MPS III A (mukopolisacharydoza typu III A) – brakującym enzymem jest heparano-N-sulfataza. To typ najczęściej występujący,
- MPS III B (mukopolisacharydoza typu III B) – brakujący enzym to alfa-N-acetyloglukozaminidaza,
- MPS III C (mukopolisacharydoza typu III C) – brakującym enzymem jest alfa-glukozaminidyno-acetylotransferazaacetylo-koenzym A,
- MPS III D (mukopolisacharydoza typu III D) – brakujący enzym to N-acetyloglukozamino-6-sulfataza.
Choroba jest dziedziczona w sposób recesywny. Oznacza to, że by pojawiły się jej objawy, dziecko musi otrzymać kopię wadliwych genów od obojga rodziców.
3. Objawy choroby Sanfilippo
Dzieci dotknięte chorobą Sanfilippo rodzą się zdrowe. U niemowląt i małych dzieci obserwuje się niewiele objawów chorobowych. Te narastają w miarę pogłębiania się uszkodzenia komórek, z wiekiem.
Przez pierwsze 3 lata życia dziecko rozwija się normalnie. Później obserwuje się regres w rozwoju psychoruchowym oraz zmiany w zachowaniu, także problemy emocjonalne i nadpobudliwość z cechami autyzmu.
Na kolejnym etapie choroby spowalnia rozwój umysłowy dziecka, które przestaje prawidłowo mówić, zaczyna mieć problemy z koncentracją i pamięcią. Następne symptomy dotyczą niepełnosprawności ruchowej. Dziecko stoi niepewnie, często traci równowagę, ma trudność z poruszaniem się i z czasem traci zdolność chodzenia.
Pacjent zmagający się z chorobą Sanfilippo ma charakterystyczny wygląd twarzy. To: grubiejące wargi, krótka szyja i zbyt szeroki nos.
Charakterystyczne jest, że pacjenci chorujący na mukopolisacharydozę typu III często zapadają na różne infekcje, szczególnie ucha. Dokuczają im biegunki. Może również dojść do rozwoju retinopatii barwnikowej lub obturacyjnego bezdechu podczas snu (OBPS).
4. Leczenie mukopolisacharydozy typu III
Podstawą diagnostyki jest badanie podmiotowe i przedmiotowe, a także badanie moczu, w którym stwierdza się zwiększone wydalanie siarczanu heparyny z moczem. Rozpoznanie potwierdza badania genetyczne umożliwiające identyfikację mutacji.
Wskazane są także badania obrazowe różnych narządów. Zalecane jest:
- badanie jamy brzusznej (ultrasonografia lub tomografia komputerowa do oceny powiększenia narządów),
- elektroencefalografia (zapis czynności elektrycznej mózgu (EEG) do diagnozowania czynności napadowych),
- neuroobrazowanie (tomografia komputerowa) w celu rozpoznania wodogłowia i określenia zmian w strukturze mózgu,
- badanie audiologiczne (w celu rozpoznania pacjentów z uszkodzeniem słuchu),
- polisomnografia w przypadku osób, które wykazują kliniczne objawy obturacyjnego bezdechu podczas snu (OBPS),
- echokardiografia,
- USG serca.
Obecnie nie istnieją metody leczenia przyczynowego. Terapia choroby Sanfilippo ma charakter objawowy. Dziecko chorujące na MPS III nie dożywa pełnoletności. Najczęściej umiera w wieku 14 lat.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.