Adenozyna – rola, działanie, wskazania i przeciwwskazania
Adenozyna to substancja z grupy nukleozydów. Tworzy ją adenina w parze z węglem pierścienia rybozy. Jest związkiem organicznym, który odgrywa wiele ważnych funkcji w organizmie człowieka. Między innymi jest neuroprzekaźnikiem i składnikiem kwasów nukleinowych. To także lek wykorzystywany w kardiologii, odnajduje się również w kosmetyce. Jak działa? Czy są jakieś potencjalne skutki uboczne stosowania adenozy?
1. Co to jest adenozya i jakie ma znaczenie dla organizmu ludzkiego?
Adenozyna to organiczny związek chemiczny z grupy nukleozydów. Jest zbudowany z adeniny połączonej z pierwszym węglem pierścienia rybozy wiązaniem β-N9-glikozydowym. Wzór sumaryczny adenozyny to C10H13N5O4.
Adenozyna – działanie i rola w organizmie
Adenozyna jest związkiem chemicznym, który naturalnie występuje w organizmie człowieka. Substancja w organizmie odgrywa ważną rolę, bierze bowiem udział w różnych procesach biochemicznych.
Za co odpowiada adenozyna?
Okazuje się, że za:
- przekazywanie informacji w transdukcji sygnału (wtórny przekaźnik cAMP),
- przekazywanie informacji genetycznej (składnik RNA),
- neuroprzekaźnik hamujący w OUN (ośrodkowym układzie nerwowym),
- transport energii (trifosforan adenozyny ATP i difosforan adenozyny ADP),
- reakcje metylacji (S-adenozylometionina),
- reguluje średnicę naczyń.
2. Adenozyna – lek
Adenozyna to także lek o działaniu diagnostycznym i przeciwarytmicznym. Na rynek farmaceutyczny wprowadzono ją w 1989 roku. Jest dostępna w postaci ampułkostrzykawki i roztworu do wstrzykiwań. Ponieważ działa na układ krwionośny (sercowo-naczyniowy), wykorzystuje ją kardiologia.
Ponieważ adenozyna działa rozszerzająco na naczynia krwionośne, jest stosowana w:
- napadowym częstoskurczu nadkomorowym,
- częstoskurczu z wąskimi zespołami QRS przy zachowanej miarowości rytmu serca.
Z uwagi na krótki okres półtrwania adenozyna jest podawana w bolusie do żył kończyny górnej lub żył centralnych (w szybkim wstrzyknięciu dożylnym lub do cewnika żylnego). U dzieci podaje się 3-5 ml roztworu soli fizjologicznej celem przepłukania.
Stosowanie i dawkowanie adenozyny
Adenozynę podaje się w warunkach szpitalnych z uwag na konieczność monitorowania czynności serca i ciśnienia tętniczego oraz natychmiastowego dostępu do sprzętu do resuscytacji krążeniowo-oddechowej w razie potrzeby.
Dawki są ustalane indywidualnie, ponieważ zależą od wieku, masy ciała, reakcji organizmu na podanie adenozyny. Dawki dobowe u osób dorosłych wynoszą zwykle od 3 mg do 21 mg.
3. Adenozyna – kosmetyki
Adenozyna odnajduje się także w kosmetyce. Jest uznawana za najskuteczniejszy składnik przeciwdziałający łysieniu typu męskiego. Zapobiega wypadaniu włosów w łysieniu androgenowym, pobudza porost włosów. Adenozynę stosuje się w takich kosmetykach jak wcierki i lotiony do włosów.
To jednak nie wszystko. Adenozyna to także składnik kremów oraz kuracji odmładzających w formie serum do twarzy czy ampułek o działaniu przeciwstarzeniowym, przeciwzmarszczkowym, rozluźniającym napięcie mięśni odpowiedzialnych za powstawanie zmarszczek mimicznych. Co więcej, substancja przyspiesza regenerację skóry, ujednolica jej koloryt, poprawia jędrność i sprężystość. Adenozynę zawierają także różne produkty wyszczuplające.
4. Adenozyna – działanie niepożądane, przeciwwskazania i środki ostrożności
Ze stosowaniem adenozyny wiąże się ryzyko pojawienia się wielu działań niepożądanych. Najczęściej obserwuje się takie skutki uboczne terapii jak zawroty lub bóle głowy, uczucie pustki w głowie, lęk, nudności, uczucie pieczenia skóry, zaczerwienienie skóry z uczuciem gorąca, bradykardia (spowolnienie rytmu serca), blok przedsionkowo-komorowy, pracy serca, wrażenie nieregularnego bicia serca, duszność, ból lub ucisk w klatce piersiowej. Możliwe jest także przedwczesne pobudzenia komorowe lub nadkomorowe, bradykardia zatokowa, tachykardia zatokowa czy przejściowy blok AV I, II czy III stopnia.
Stosując adenozynę dożylnie należy zachować środki ostrożności. Na minimum 12 godzin przed jej podaniem nie wolno spożywać produktów zawierających ksantyny (np. kawa, czekolada, herbata, napoje energetyczne, napoje z kofeiną).
Adenozyna nie może być stosowana w przypadku wszystkich pacjentów, nawet jeśli istnieją wskazania. Przeciwwskazaniem bezwzględnym jest nadwrażliwość na adenozynę, astma oraz blok przedsionkowo-komorowy (AV) II lub III stopnia i niewydolność węzła zatokowego (z pominięciem pacjentów z rozrusznikiem serca).
Nie należy stosować adenozyny w ciąży, chyba że w opinii lekarza korzyści wynikające ze stosowania leku są większe niż potencjalne ryzyko dla płodu. Nie zaleca się jej stosowania w okresie laktacji.
Szczególną uwagą trzeba objąć pacjentów z ciężkim niedociśnieniem i ciężką niewydolnością serca oraz POChP (przewlekłą obturacyjną chorobą płuc) oraz zespołem długiego odcinka QT.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.